ویناپرس – یک سال از ورود کرونا به ایران گذشت، بیماری عجیب و مهلکی که تا امروز میلیون‌ها نفر به آن مبتلا شدند و جان شمار زیادی از انسان‌ها را گرفته است. آیا کرونا مهمترین و بزرگترین پاندمی بشر است؟ مسلماً خیر؛ پیش از شیوع همه‌گیری کرونا بیماری‌های دیگری وجود داشت که زیست جمعی انسان‌ها را به مخاطره انداخته بود و سبب تلفات بسیاری شد. تردیدی نیست که بیماری‌های عفونی پیشینه کهنی دارند و با تاریخ اجتماعات بشری پیوند خورده است. پس هر چه به گذشته باز ‌گردیم رد پای آنها را می‌بینیم. بیشتر دانستن از بیماری‌های عفونی به ما کمک می‌کند که ابتدا با آنها آشنا شویم و پیشرفت‌های شگرف علوم و تکنولوژی پزشکی را بهتر درک کنیم. همچنین می‌توانیم با شناخت دقیق‌تر آنها از همه‌گیری‌ مجددشان پیشگیری کنیم. «خسرو معتضد» نویسنده و تاریخ‌نگار در گفت‌وگو با پایگاه خبری وینا پرس در این باره بیشتر برای ما و شما می‌گوید. قسمت اول این پرونده به «بیماری پیوک یا کرم رشته» اختصاص دارد.

اگر ۵۰ سال قبل به بندرعباس، اهواز یا سواحل دریای مکران (عمان) می‌رفتید با یک بیماری به نام «پیوک» آشنا می‌شدید. امروزه به آن «کرم گینه» هم می‌گویند و در عربستان به «کرم مدینه» مشهور است. جالب است که سعدی در کتاب گلستان از این بیماری یاد کرده است. اما ببینیم بیماری پیوک چیست و چه بر سر مردم ایران آورد.

این بیماری براثر نوشیدن آب آلوده به وجود می‌آمد. یعنی در نواحی جنوبی کشور که آب سالم برای آشامیدن نبود و مثل امروز مردم دستگاه تصفیه آب در اختیار نداشتند، چاره‌ای نبود جز اینکه مردم از آب شور دریا یا آب باران استفاده کنند.

بنابراین مردم بومی آب باران را در محفظه‌هایی که با حلبی یا آجر ساخته بودند نگهداری می‌کردند که باعث بروز مشکلات زیادی می‌شد که یکی از آنها بیماری رشته یا کرم گینه بود. حالا چرا می‌گویند «رشته»؛  علت این است که وقتی فرد آب ناسالم می‌خورد احساس خارش در قسمت‌هایی از بدن مثل آرنج و روی زانو می‌کرد. در نتیجه فرد مدام آن ناحیه را می‌خاراند. بعد از مدتی محل خارش قرمز و زخم می‌شد و سر یک کرم بیرون می‌زد. این همان بیماری رشته یا کرم گینه است که به آن بیماری پیوک می‌گویند.

بعد از مدتی این کرم بیرون می‌آمد و فرد هیچ کاری نمی‌توانست بکند. اگر فرد عصبانی می‌شد و نمی‌توانست این کرم را تحمل کند با یک تیغ آن را می‌برید. این کار سبب ایجاد عفونت می‌شد و خیلی زود تمام بدن را درگیر می‌کرد و جان فرد را می‌گرفت.

آن زمان برای درمان بیماری این کرم را دور یک چوب کبریت یا رشته می‌پیچیدند. این کار ۴۰ روز طول می‌کشید تا کرم کاملاً از بدن فرد خارج شود. سپس محل زخم را با دارو و روغن پانسمان می‌کردند.

ببینید چقدر این صحنه وحشتناک و منزجر کننده بود. براساس اسنادی که وجود دارد این بیماری حدود ۵۰ تا۶۰ سال در بندرعباس و ۸۸ بندر دیگری که در جنوب ایران قرار داشت دیده شد. این محدوده از شط العرب (اروند رود) در خلیج فارس شروع می‌شد و تا چابهار و گوادر ادامه داشت. محققان و پزشکان وقتی بیشتر بررسی کردند متوجه شدند مردمان این مناطق از آب باران که آلوده است استفاده می‌کردند. لارو کرم در آب وجود داشت که با نوشیده شدن به بدن افراد وارد و این بیماری وحشتناک را ایجاد می‌کرد.

این بیماری شیوع خیلی زیادی داشت. فردی به نام «محمود دانش‌فر» در ۱۳۲۵ خورشیدی پیشاهنگ و از اشخاص باسواد آن روزگار بود. او به دور ایران سفر کرد و یک کتابی نوشت به نام «دیدنی‌ها و شنیدنی‌های ایران». او در این کتاب به «بیماری پیوک» نیز اشاره کرده است.

براساس اسناد کرم پیوک که در جنوب ایران بود یک بیماری دائمی محسوب می‌شد. خوشبختانه بعد از آنکه آب آشامیدنی را تصفیه و میکروب‌زدایی کردند بیماری پیوک در ایران مشاهده نشد.

انتهای پیام

عکس‌ها: اینترنت