پایگاه خبری ویناپرس – آموزش یک حق انسانی و مسئولیت عمومی است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۸ میلادی، ۲۴ ژانویه ( ۴ بهمن ) هر سال را به‌عنوان روز جهانی آموزش، در جهت تبیین نقش آن برای صلح و توسعه اعلام کرد. 

شعار امسال روز جهانی آموزش To invest in people, prioritize education؛ برای سرمایه‌گذاری روی مردم، اولویت را به آموزش بدهید، انتخاب شده است.

یونسکو در بیانیه خود به مناسبت روز جهانی آموزش آورده است:

جهت شتاب‌بخشیدن  به تحقق اهداف توسعه پایدار» (SDG) در شرایط رکود جهانی، نابرابری فزاینده و بحران‌های آب‌‌و‌هوایی و … آموزش باید در اولویت قرار گیرد. از این رو اگر بخواهیم در صلحی سیاره‌ای و شرایط عادلانه‌تری زنده بمانیم و رشد کنیم، آموزش جان‌مایه بنیادین امید و راه‌حل ماست.»

از دیدگاه یونسکو آموزش مادام‌العمر که از نخستین سال‌های زندگی آغاز می‌شود، می‌تواند چرخه فقر را بشکند، سلامتی را بهبود بخشد، مردم را برای حرفه های مناسب با فرصت های مهارت آموزی و مهارت افزایی آماده کند و …

در دنیای امروز که عصر دانش و سرریز اطلاعات است، بدون تردید سودآورترین و پربازده ترین سرمایه گذاری برای مردم در اولویت قراردادن آموزش است و هزینه کردن اندک و تنگ نظرانه در آن خطری است که زیست بوم اجتماعی و درهم تنیده انسان ها را به مخاطره خواهد افکند.

بند نخست ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز به «حق آموزش» اختصاص داده شده است. توجه به این موضوع در اسناد بین المللی حقوق بشری نشان از تاثیرگذاری آموزش بر مناسبات اجتماعی در شکل گیری جهانی بدون مرز و عاری از خود شیفتگی های سیاسی و اجتماعی است.

متاسفانه در سال های اخیر شاهد رکود علمی و اُفت آموزشی قابل توجهی در کشورمان هستیم.  بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی گذشته ( ۱۴۰۱-۱۴۰۰ ) با رشد ۱۷ درصدی نسبت به سال قبل تر خود، به عددی نزدیک به یک میلیون نفر رسیده و از آنجایی که آموزش عمومی یکی از اهداف توسعه معرفی شده، این اعداد نشانگر آن است که توسعه در کشور ما با این روند در بلندمدت هم امکان پذیر نخواهد بود و همچنان در همان شعارزدگی های معمول در حال بالا و پایین رفتن های آماری خواهیم ماند.

دکتر نعمت الله فاضلی در ضمیمه جامعه روزنامه اطلاعاتِ دوشنبه سوم بهمن ۱۴۰۱ در مقاله ای با عنوان « مدرسه و مسئله آینده نوجوانان » یادآور شده است که: « آموزش، چیزی نیست جز توانمند شدن و آمادگی برای زیستن خلاقانه و شجاعانه و مسئولانه. آموزش، پرورش سوژه‎های شایسته و تواناست؛ مدرسه‌ای که چنین آمادگی را ایجاد کند، مدرسه آینده است؛ مدرسه‌ای که در آن نسل جدید از طریق مشارکت فعال و داشتن آزادی برای به‌کارگیری خلاقیت خود و همچنین خلقِ فرهنگی مبتنی بر اقتضائات وجودی کودک و نوجوان و کسب تجربه‌ای از زمان که متعلق به آینده آنان است، توانمند و کارا می‌شود. این کارایی و توانمند شدن، حس رضایت پایدار را برای کودکان و نوجوانان خلق می‌کند.»

او در ادامه می افزاید: «در سال‌های ۱۹۷۰ به بعد، در کشورهای توسعه‎یافته، این آگاهی انتقادی شکل گرفت که آموزش مدرسه‌ای اساساْ برای آینده است؛ چون دانش‌آموزان به آینده تعلق دارند و «مدرسه گذشته» نمی‌تواند مدرسه نسل جدید باشد. مدرسه گذشته برای پدربزرگ‎ها و مادربزرگ‌ها تناسب دارد که خاطراتی از گذشته دارند؛ اما در ایران پساانقلاب، مدرسه را نه برای نوه‌ها و نتیجه‌ها، بلکه برای پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها  طراحی کردیم.»

اگر بخواهیم در آینده نسل‌های جوان زندگی بهتری داشته باشند، لازم است سیاست حافظه‌سازی در مدرسه‌ها تغییر کند و عاملیت، فردیت و تفاوت‌ هایِ فردی و اجتماعی دانش‌آموزان پذیرفته شود. از آن مهم‎تر، بدانیم و بپذیریم که دانش‌آموزان و نوجوانان امروز فقط در ایران زندگی نمی‌کنند، بلکه در جهان زندگی می‌کنند. لازمه زیستن در موقعیت جهانی‎شده، این است که دانش‌آموزان بیاموزند چگونه با «دیگری ها» به‌نحو مسالمت‌آمیز زندگی کنند و صلح‌جویانه پذیرای تفاوت های فرهنگی باشند. آنان نیاز دارند ظرفیت‌ها و قابلیت‌هایشان برای همزیستی با دیگری‌ها، یعنی ادیان دیگر، زبان‌های دیگر، اقوام دیگر، ملت‌های دیگر و همه دیگری‎ها را گسترش دهند.

مدرسه فردا، مدرسه جهانی شده است. سیاست قرنطینه‌سازی در نظام آموزشی در دهه‌های گذشته، مانع از این شد که دانش‌آموزان ما بتوانند در چشم‌اندازی واقعی و باز، روابطی میان‌ فرهنگی و گشوده را تجربه کنند. در پایان سخن حکیمانه کنفوسیوس را یادآور می شوم:

«اگر نقشه یک ساله دارید، گندم بکارید. اگر نقشه ده ساله دارید، درخت بکارید و اگر نقشه صد ساله دارید، انسان تربیت کنید.»

نویسنده: دکتر ابراهیم جعفری، استاد دانشگاه و مدرس علوم ارتباطات

انتهای پیام